Werkblad voor Les 3:
Economische Duurzaamheid - Lineaire Vs Circulaire Economieën

Leerdoelen:

1. Leerlingen leren over de verschillen tussen lineaire en circulaire economieën
2. Leerlingen leren over de 7V’s van circulaire economie
3. Leerlingen leren over de manieren waarop de EGD streeft naar een duurzame circulaire Europese economie

Lineaire vs. Circulaire Economie

De economie is de sleutel tot de strijd tegen klimaatverandering. Daarom moeten we overstappen van een lineaire naar een circulaire economie om de samenleving te verbeteren en milieuvriendelijker te worden. Maar wat zijn de verschillen tussen deze twee termen?

Lineaire economie:
Dit economische model werd gebruikt door de ontwikkelde industriële economieën van de 20e eeuw. Het volgt vaak het patroon “take-make- waste”. Preciezer gezegd komt het erop neer dat grondstoffen eerst worden ingezameld, vervolgens worden verwerkt tot producten en ten slotte, na consumptie of gebruik, worden de producten als afval afgevoerd. Met producten die gemaakt zijn om weggegooid te worden als ze eenmaal zijn gebruikt, komt winst op de eerste plaats voor duurzaamheid.

Circulaire economie:
Toen duidelijk werd dat er met het lineaire model geen oneindige economische groei kon plaatsvinden door gebruik te maken van de eindige hulpbronnen van de planeet, werd het circulaire economische productiemodel geïntroduceerd als een uitdaging voor het conventionele model. Door een systeem te ontwerpen dat “afval” gebruikt, maakt de circulaire benadering economische activiteit los van haar afhankelijkheid van beperkte hulpbronnen. De materialen worden verspild en niet op deze manier als afval afgevoerd. In plaats daarvan nemen ze weer deel aan de productiecyclus, waardoor duurzaamheid wordt gegarandeerd en de
negatieve impact op het milieu wordt verminderd. Het is de bedoeling dat het systeem zichzelf regenereert. Dit model heeft tot doel de levenscyclus van producten te verlengen om ze op de best mogelijke manier te gebruiken met een minimale impact op het milieu.

De 7R-en van de Circulaire Economie

Reuse:
Dit betekent hergebruik. Na verloop van tijd kunnen veel producten in meerdere toepassingen worden gebruikt. Ook als de oorspronkelijke klant een product niet meer nodig heeft door gewijzigde omstandigheden of omdat hij het niet meer wil, is de kans groot dat het product nog in goede staat verkeert voor nieuw gebruik door iemand anders. Deze filosofie komt tot uiting bij mensen die kleding of meubels doneren in plaats van ze weg te gooien, en bij mensen die regelmatig tweedehandswinkels bezoeken.

Recycle:
Door afval dat al in een productieproces is opgebruikt opnieuw in te voeren, kan het weer als grondstof worden gebruikt voor het maken van nieuwe goederen. Recycling biedt een overvloed aan kansen en een uitstekende optimalisatie van hulpbronnen. Zo wordt glas dat in een prullenbak terechtkomt, gesorteerd op kleur en gereinigd in een glasverwerkingsbedrijf. Het materiaal wordt vervolgens afgebroken, gesmolten en omgezet in nieuwe goederen zoals flessen die klaar zijn voor hergebruik.

Reduceren:
Reduceren/verminderen kan op twee manieren worden toegepast:
• Voor de consument: we kopen veel, consumeren veel en gooien veel weg. Een goede manier om voor het milieu te zorgen, is door het aantal producten dat we kopen en verspillen te verminderen.
• Het verminderen van het aantal grondstoffen dat wordt gebruikt om een product
te ontwikkelen, is de betekenis van de term “verminderen” op industrieel niveau. Dit kan worden bereikt door rekening te houden met niet-essentiële productkenmerken, zoals verpakking, het vermijden van plastic zakken, enz.

Rethink:
Rethink (letterlijke vertaling: herdenk), of redesign gaat over rekening houden met het milieu en ecologie. Het gaat niet alleen om functionaliteiten maar ook om de grondstof, de verpakking etc.

Reparatie: Reparatie gaat simpelweg over het repareren van wat kapot is en het in goede staat weer in gebruik nemen. Het is eenvoudig en efficiënt. Het draait allemaal om het verminderen van de neiging om beschadigde producten weg te gooien.
Meestal heeft een product het vermogen om zijn doel veel langer te dienen, als de gebruiker de moeite neemt om het te repareren. Dit geldt met name voor elektrische en elektronische apparaten, aangezien door vervanging van slechts één onderdeel hun levensduur enorm kan toenemen.

Renovatie/Vernieuwing/Opknappen:
Je hoeft niet alles gloednieuw te kopen, en vintage is de nieuwe trend. Waarom dan niet de beweging volgen? Opknappen verwijst meestal naar het renoveren van de oudere ruimtes van een gebouw. Het principe van renovatie en vernieuwing verwijst naar het restaureren van oudere producten zoals meubels en auto’s om ze weer bruikbaar te maken. Het helpt niet
alleen de planeet; het helpt ons ook. Het renoveren van een product of ruimte verhoogt exponentieel de geldwaarde ervan.

Recovery:
Herstel legt meer nadruk op beschikbare bronnen. Bij terugwinning gebruiken mensen afval als inputbron om nieuwe, bruikbare producten te produceren. Het doel is om de afvalproductie te minimaliseren om de afvalwaarde te maximaliseren en de behoefte aan stortruimte te verminderen. Een goed voorbeeld van deze praktijk is het gebruik van oude, gebruikte frituurolie als brandstof of het gebruik van de exotherme eigenschappen van het composteren van organisch afval om warmte te creëren.

Hoe bereik je een Duurzame Circulaire Europese Economie?

Het nieuwe Circular Economy Action Plan (CEAP) (het nieuwe actieplan voor de circulaire economie) werd in maart 2020 goedgekeurd door de Europese Commissie. Het is een van de belangrijkste pijlers van de Europese Green Deal, het nieuwe plan voor duurzame ontwikkeling van het continent. De overgang van de EU naar een circulaire economie zal de druk op de natuurlijke hulpbronnen van de planeet verlichten en werkgelegenheid en duurzame groei creëren. Hieronder worden de belangrijkste punten van CEAP toegelicht.
Ten eerste zal de Europese Commissie een nieuwe wetgevingsactie voorstellen om ervoor te zorgen dat duurzame producten zo worden ontworpen dat ze “geschikt zijn voor een klimaatneutrale, hulpbronnenefficiënte circulaire economie”. Ten tweede heeft het actieplan van de Green Deal tot doel consumenten mondiger te maken door ervoor te zorgen dat zij nauwkeurige en relevante informatie ontvangen over de “levensduur, beschikbaarheid van reparatiediensten, reserveonderdelen en reparatiehandleidingen” van elk product. Verder wil de Europese Commissie een grotere circulariteit in de industriële sector mogelijk maken door circulaire economische praktijken te integreren, industriële symbiose te vergemakkelijken, de acceptatie van ‘groene technologieën’ te bevorderen en het gebruik van digitale technologieën voor het volgen, traceren en in kaart brengen van hulpbronnen aan te moedigen.
Om de snelgroeiende afvalstroom van elektronica binnen de EU aan te pakken, zal de Commissie een ‘Circular Electronics Initiative’ presenteren. Dit initiatief zorgt voor energie-efficiëntie, duurzaamheid, repareerbaarheid, upgradebaarheid, onderhoud, hergebruik en recycling van elektronische apparaten. Er zal ook een nieuw regelgevingskader voor batterijen worden ingevoerd om de bestaande regels voor het recyclen van batterijen te verbeteren. Bovendien zal het de kwestie van niet- oplaadbare batterijen aanpakken en duurzaamheids- en transparantievereisten voor batterijen handhaven.
In het actieplan Green Deal wordt ook ingezet op het terugdringen van oververpakkingen door het uitvaardigen van essentiële eisen en het beperken van verpakkingsafval door het verplicht stellen van herbruikbare en recyclebare verpakkingen. De Commissie is van plan de hoeveelheid microplastics in het milieu te verminderen door het gebruik ervan te beperken en eisen te stellen aan gerecycled materiaal in belangrijke plastic producten. Op het gebied van textiel zal de Commissie een “alomvattende EU-strategie voor textiel” voorstellen. Deze strategie zal gericht zijn op het versterken van innovatie en het stimuleren van de markt voor duurzaam en circulair textiel, terwijl ook het probleem van fast fashion wordt aangepakt.
Om de materiaalefficiëntie te vergroten en de klimaatimpact van de bouwsector te verminderen, zal de Commissie haar “Strategie voor een duurzame gebouwde omgeving” lanceren. Deze strategie zal zorgen voor energie- en hulpbronnenefficiëntie, naast een goed beheer van bouw- en sloopafval.
Daarnaast wordt speciale aandacht besteed aan de noodzaak om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen en de EU-doelstelling inzake klimaatneutraliteit voor 2050 te bereiken.
Copy of Green Playful Illustrated Zero Waste Sustainability Infographic

Referenties

https://www.researchgate.net/publication/318183876_Linear_Economy_Versus_Circular_Economy_A_Comparative_and_Analyzer_Study_for_Optimization_of_Economy_for_Sustainability

https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular-economy-action-plan_en

https://medium.com/@beta__i/the-7-rs-of-the-circular-economy-11d27e933f01

https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/economy/20151201STO05603/circular-economy-definition-importance-and-benefits

https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:9903b325-6388-11ea-b735-01aa75ed71a1.0017.02/DOC_1&format=PDF

Secretary-General of the European Commission, signed by Mr Jordi AYET PUIGARNAU,Director. “A New Circular Economy Action Plan For a Cleaner and More Competitive Europe.” Consilium, Council of the European Union, 6 Oct. 2022,
https://www.consilium.europa.eu/en/documents-publications/
.

Het is quiztijd!